فهم احکام الهی و عمل به آن، علاوه بر اجتهاد در منابع دینی، به «موضوع‌شناسی» هم نیاز دارد؛ تا آنجا که از موضوع‌شناسی به عنوان مکمّل و متمّم اجتهاد یاد کردهاند. این امر، بیانگر اهمیت ویژه موضوع‌شناسی ـ به‌خصوص در حوزههای اجتماعی و سیاسی ـ و لزوم بحث و گفتگوی بیشتر، درباره آن است. بر اساس یک پیشنهاد، تمامی مباحث موضوع‌شناسی در قالب سه بخش «چرایی، چیستی و چگونگی» قابل تنظیم و ساماندهی است؛ چرا که این مباحث، یا ناظر به ضرورت شناخت موضوعات (چرایی) است، یا ماهیت موضوعات (چیستی) را تبیین می‌کند و یا به بررسی نحوه شناخت (چگونگی) آنها می‌پردازد. همچنین برای ارتقای این بحث باید تلاش نمود تا دریچهای از سمت «موضوع‌شناسی» به سوی «موضوع‌سازی» باز کرد و بحث ساخت و ایجاد موضوعات جدید را در دستور کار قرار داد. در بسیاری از موارد، موضوع‌شناسی با گونهای از انفعال و اکتفا به وضع موجود همراه است؛ به این معنا که دیگران، موضوع را میسازند و ما باید آن را بشناسیم و حکم شرعیاش را استنباط کنیم، امّا موضوع‌سازی، یک حرکت فعّال برای مدیریت مسایل اجتماعی است، و امکان ساخت موضوعات جدید و مورد نیاز را برای ما فراهم میآورد. مقاله حاضر با نصبالعین قراردادن روش تحقیق کتابخانهای و در کنار آن، با بهرهگیری از تکنیک بارش فکری (بحث گروهی) به تبیین این موضوع، پرداخته است.
)