رابطۀ دین و حکومت در قرآن کریم از منظر آیت‌‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی‌ (نقدی بر سکولاریسم مذهبی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر گروه فقه سیاسی مرکز فقهی ائمه اطهار

چکیده

نگرش حداقلی و حداکثری به دین، پدیده‌ای جدید نیست. اگرچه سابقه نگرش حداقلی به بعد از ارتحال نبی مکرم اسلام9 باز می‌گردد، لکن در سده‌های اخیر هواداران نگرش حداقلی به دین، آن را محدودتر از سابق می‌انگارند. این عده متأثر از اندیشه سکولاریستی غرب، نه‌تنها در حوزه تعیین حاکم برای جامعه اسلامی، به مردمی‌بودن حکومت قائل‌اند، بلکه در حوزه اداره جامعه نیز نقش دین را انکار نموده و معتقدند گسترۀ دین به امور فردی خلاصه شده و کاری با حوزه روابط اجتماعی و اداره اجتماع ندارد. بررسی ارزیابی آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی از این ادعا و مستندات آن‌، مسئلۀ پژوهش پیش‌رو است. بر این اساس با رویکرد تفسیری ـ اجتهادی، از یک‌سو سستی استدلال‌های قرآنی طرفداران دین حداقلی تبیین می‌شود و از سوی دیگر نشان داده می‌شود که خطاب‌های قرآن کریم به رابطه فرد و پروردگار خلاصه نمی‌شود. خطاب‌های اجتماعی قرآن کریم حاکی از این است که فرد در جامعه رها و بدون تکلیف نیست؛ بنابراین، تصور اینکه او در اجتماع فارغ از تکالیف اجتماعی الهی، خود می‌تواند مستقلاً باید و نبایدهای اجتماعی را وضع کند و نظام جامعه را با این نگاه استقلالی تنظیم نماید، تصوری ناصواب و نادرست است.

کلیدواژه‌ها